Monday, March 16, 2015

Buat 7 Ladun Diak Ne’ebe Ita Feto Presiza atu Hapara iha FACEBOOK



Fonte : Google pictures
Ohin loron media sosial FACEBOOK sai ona hanesan media ne’ebe ema barak uza iha mundu tomak inklui mos Timor-Leste.   

Tuir Katelyn Carmen nu’udar jestor konteudu internasional ba FamilyShare Network, hato’o katak maski laiha regra fixu ne’ebe regula maka’as ita  atu uza media sosial ida ne’e, maibe iha regra no etiket  balun ne’ebe ita presiza konsidera wainhira uza media sosial ida ne’e. 

Liu-liu ba feto maluk sira, tuir mai mak sujestaun sira sitadu husi Katelyn Carmen iha FamilyShare.com  atu ita bele evita halo nune'e ema seluk la blokeia ita tamba de’it buat balun ladun diak ne’ebe ita hatudu iha FACEBOOK hanesan hirak tuir mai ne'e:
1.   Post barak liu
Ema seluk gosta duni atu hare’e ita nia imajen furak sira ne’ebe ita post. Maibe se ema hatene buat hotu ne’ebe ita halo durante loron tomak, ida ne’e katak ita la’o do’ok liu ona. Post deit imajen, status no artikel ruma ne’ebe foun iha oras balun ka menus liu.

Hanoin ba katak uituan liu diak liu tamba wainhira ita post bebeik ita sei halo nakonu de’it ema seluk nia news feed, no ida- ne’e ladun furak ba sira. Post dala ida dala rua de’it  iha loron ida  mos diak ona. Se post dala tolu ba leten, buka atu hein to’o loron seluk. Ita nia kolega sira sei apresia diak liu ho ita nia versaun  lia murak loron ida nian liufali post ne’ebe barak liu hanesan novella.
2.   Multi-Level Marketing (MLM
Ema barak karik gosta duni sasan foun hanesan roupa, pasta, sapatu, nsst. Maibe ema balun mos senti la dun diak atu obriga an sosa sasan hirak ne’ebe sira lakohi atu sosa  tan de’it relasaun kolega. MLM bele sai buat ne’ebe diak maibe mos bele sai  ladun diak.
Ezemplu seluk mak bolu dehan festa virtual (virtual parties). Ida ne’e wainhira kolega ida karik desidi involve an iha atividade hanesan uza sasan  ruma hodi promove produtu refere nia imajen iha post  hodi buka atu dada ema hotu atu sosa produtu refere iha FACEBOOK liuhusi eventu ida.    
Iha diferensa bo’ot entre halo merkadoria media sosial ne’ebe efetivu no senti sala ba an. Ita hotu hadomi ita nia belun sira  maibe ita la presiza atu dada bebeik sira ho notifikasaun.. Se ne’e ita nia belun sira hakarak duni, sira sei sosa no apoiu ita.
3.   Selfie
Los duni katak ita hotu gosta atu hasai foto selfie ne’ebe furak no barak ba bebeik. Maibe se ita post bebeik selfie loro-loron ne’e sei hatudu ita nia falta iha fiar-an nian.
Ita nia kolega sira iha duni atu valoriza ita maibe se bele ita hamenus selfie tamba loloos ne’e ita nia kolega sira mos sei fo hatene katak ita ne’e  furak. Haruka ema seluk hasai ita nia foto hamutuk ho ema sira ne’ebe hadomi ita tan ida ne’e mak sei sai imajen  ne’ebe kmanek liu.
4.   Sai ita nia an loloos ba
Ema seluk dalaruma hakarak duni atu haksolok ba ita, ita nia familia no ita nia susesu. Fahe ksolok mak aspetu  makaas ida iha media sosial.
Maibe, ema hotu la moris ho perfeitu. Lalika tauk atu sai ita nia an ho loloos iha online. Fahe momentu ksolok sira no husik ema seluk fo apoiu ita  wainhira ita hetan susar tan Facebook mak fatin ida ne’ebe bele halo ita hetan apoiu makaas iha tempu difisil. Laiha buat seluk diak liu wainhira ita hatene katak ema seluk mos passa ona buat ne’ebe hanesan ho ita.
5.   Konteudu inapropriadu
Keta habarak liutan lixu iha internet hodi post buat ne’ebe la apropriadu ba ema seluk atu hare’e. Keta post imajen no artikel sira ne’ebe ema seluk  ka sira nia familia eh sefi sei moe atu hare’e iha sira nia komputador tamba ida ne’e sei fo serbisu ba ema seluk atu blokeia ita nia post sira ne’e.
6.   Bolu naran
        Facebook sai ona hanesan mos fatin atu ema halo debate hodi fahe hanoin no         opiniaun sira maibe ema sei apresia liutan wainhira ita bele hala’o debate ne’ebe diak no tamba ne’e ladun diak atu ita la bolu ema seluk ho de'it sira nia naran.
       Waihira ita haksesuk ba buat ruma no mosu diferensa ideia laos katak ita ka ema    seluk ne’e  beik eh lahatene liu buat ida. Se atu fo komentariu, buka atu halo iha maneira ne’ebe respeitozu no ho laran-diak. Se sira ne’e husi nivel ne’ebe kiik liu nune’e ita la presiza atu tama iha debate refere maibe buka atu hatene bainhira mak  ita tenki para hodi proteje ita nia reputasaun.
7.   Update status ne’ebe misteriozu/estranhu.  
        Post sira hanesan ‘Ha’u la fiar tansa tenki akontese nune’e?” no la esplika tuir  mak post hirak ne’ebe ladun furak no apropriadu de’it ba labarik foinsa’e ne’ebe manhoza/u. Sai ita nia an loloos ba ho ita nia kolega no familia sira—no keta hakerek post sira ne’ebe hakarak atu ema seluk husu tuir hodi fo atensaun barak ba ita ne’ebe loloos la presiza ida. Se ema seluk tenki husu ita ‘Sa mak akontese ona?’ iha ita nia post nune’e hatudu katak ita nia post ne’e estranhu ka misteriozu.
Oinsa belun sira nia hanoin?
Artikel ida ne’e sitadu husi fonte: www.familyshare.com  
 

No comments: